شهرضا نیوز

به گزارش پایگاه خبری و تحلیلی شهرضانیوز، از ثبت نخستین وقف مشارکتی حدود ۹۲ سال می‌گذرد، سال ۱۳۰۲ ه.ش بود که تعدادی از خیرین بیرجندی، بنگاه آب لوله علی‌آباد این شهر را به عنوان وقف مشارکتی ثبت کردند، (بنگاه آب لوله علی آباد بیرجند، اولین سازمان آبرسانی در ایران است که در سال ۱۳۰۲ خورشیدی، به منظور تامین آب قابل شرب مردم شهر بیرجند، توسط ۳۰ تن از خیرین این شهر تاسیس شد. فعالیت این سازمان خیریه باعث گردید تا شهر بیرجند به عنوان دومین شهر در ایران از لوله کشی آب شهری برخوردار شود. ) با این حال طی نزدیک به یک قرن، نام «وقف مشارکتی» کمتر در میان مردم شناخته شده‌است. وقف مشارکتی به سیستمی در ایجاد موقوفه اطلاق می‌شود که طی آن تعداد زیادی واقف، بر موضوعی واحد، با یک وقفنامه مشترک، وقف می‌کنند؛ به دیگر سخن، واقفان، با هر تعداد و با هر سرمایه و سهمی می‌توانند در وقف مذکور ورود پیدا کنند، با توجه به شرایط موجود و اهمیت گسترش فرهنگ وقف در جامعه، می‌توان برای وقف مشارکتی مزایا و البته برخی مشکلات اجرایی را در نظر گرفت که این موضوع می تواند برای فرهنگ سازان و برنامه‌ریزان حوزه اوقاف مورد توجه قرار گیرد.

مزایای وقف‌های مشارکتی

 فرهاد عرب خاطر نشان کرد: اولین و مهمترین مزیت «وقف مشارکتی»، گسترش فرهنگ وقف به تمامی سطوح درآمدی جامعه است؛ افراد می‌توانند با هر درجه از تمکن مالی، در وقف شرکت کنند و این مسئله می‌تواند نقش مؤثری در تقویت سنت حسنه وقف داشته‌ باشد، مزیت دوم «وقف مشارکتی»، تأسیس موقوفه‌های کرامند و کلانی است که با ورود یک یا چند نفر قابل تأسیس نیست، اخیراً اداره کل اوقاف استان گیلان درصدد است با استفاده از وقف مشارکتی، بیمارستانی برای بیماران سرطانی احداث کند. احداث بیمارستان یکی از مواردی است که برای انجام آن در قالب موقوفه نیازمند تمکن مالی بالا یا مشارکت تعداد معتنابهی از واقفان هستیم.

رئیس اداره اوقاف و امور خیریه شهرضا با بیان اینکه شهرستان شهرضا به وقف مشارکتی نیازمند است گفت: برخی از پروژه‌های عمرانی به دلیل نیاز به نقدینگی بالا، اصولاً نمی‌توانند در قالب یک موقوفه مبتنی بر یک یا چند واقف محدود تعریف شوند، به همین دلیل نمی‌توان از ظرفیت وقف برای توسعه پروژه‌های عمرانی و عام‌المنفعه این چنینی استفاده کرد.

استفاده از وقف مشارکتی می‌تواند تا حدود زیادی این مانع را بردارد و راه را برای تأسیس چنین موقوفه‌هایی هموار کند، مزیت سوم «وقف مشارکتی»، هدایت مؤثر در تسبیل عواید موقوفه‌هاست؛ بهره‌بردن از موهبت خرد جمعی و تعاون و هم‌فکری برای تسبیل عواید موقوفه، در «وقف‌مشارکتی» بسیار کاراتر و مؤثرتر از تنظیم وقفنامه‌ها در موقوفه‌های فردی است.

در واقع واقفان با استفاده از تجارب و دیدگاه‌های متفاوتشان می‌توانند خلاءهایی که ممکن است در وقفنامه به وجود آید را تشخیص دهند و پُر نمایند. ضمن این‌که هدایت و مدیریت کارشناسان سازمان اوقاف و معرفی عرصه‌های جدید وقف و نیازهای روز جامعه به واقفان نیز می‌تواند در تسبیل بهتر منافع موقوفات مشارکتی مؤثر باشد.

لزوم توجه به حقوق «وقف مشارکتی»

موضوع دیگری که ممکن است مشکلاتی را بر سر راه تأسیس نهاد «وقف مشارکتی» ایجاد کند، مشکلات حقوقی و قانونی است، در قانون مدنی سخنی از وقف مشارکتی به میان نیامده‌است، اما به نظر می‌رسد منعی برای ایجاد این نهاد وقفی وجود ندارد، با این حال مباحث مربوط به مدیریت چنین نهادهایی، با وجود مشارکتی بودن، به دلیل رویکرد عام‌المنفعه و غیرانتفاعی، نمی‌تواند در قالب عقد شرکت تنظیم شود.

بنابراین لازم است قوه مقننه نیز با مشارکت حوزه و دانشگاه نسبت به قوانین مورد نیاز «وقف مشارکتی» در آینده اقدام کند، ضمن اینکه می‌توان با در نظر گرفتن امتیازاتی برای ایجاد این دسته از موقوفات، تأسیس آن‌ها را تسهیل کرد.